สารคดีที่พาเราเข้าไปสัมผัสกับตลาดปลาสึคิจิที่ผมเชื่อว่าคนรักญี่ปุ่นหรือคออาหารญี่ปุ่นน่าจะเคยได้ยินกันมาบ้าง

เนื้อหาของสารคดีก็พาเราไปรู้จักกับที่มาที่ไปรวมทั้งบรรยากาศในตลาดสึคิจิ ได้เห็นภาพการทำงาน ได้เห็นวิธีคิดและมุมมองหลายๆ อย่างทั้งจากคนขายในตลาด หรือคนที่เป็นลูกค้าของตลาดแห่งนี้ ซึ่งหลายอย่างก็น่าสนใจดีครับ

ตัวอย่างเช่นคนจากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดที่มาทำการศึกษาตลาดแห่งนี้ ผมชอบตอนที่เขาเล่าถึงสถาปัตยกรรมในตลาดน่ะครับ คือตอนแรกที่ดูนี่ผมไม่ได้มองเรื่องสถาปัตยกรรมเลยนะ แต่พอเขาชี้ประเด็นนี้แล้วพาเราไปเห็นโครงสร้างบางแห่งของตลาด หรือกระทั่งพื้นของตลาด มันทำให้เรารู้สึกได้ถึงความงดงามของตลาดแห่งนี้จริงๆ ครับ

อีกอย่างที่ผมชอบคือภาพความผูกพันของคนในตลาดที่ดูเป็นเหมือนพี่น้องครอบครัวกัน มีความถ้อยทีถ้อยอาศัยที่ดูน่ารัก เช่น ถ้าร้านนี้ของหมด เจ้าของร้านนั้นก็อาจเดินไปร้านอื่นเพื่อขอซื้อของมาขาย มันดูเป็นสายใยเล็กๆ ที่เปี่ยมความหมาย ทำให้เห็นภาพของการเกื้อกูลกันในสังคมย่อยๆ นี้

และใครชอบมางุโรนะครับ ท่านน่าจะสะใจเพราะเราจะได้เห็นและได้รู้อะไรๆ เกี่ยวกับปลาชนิดนี้เยอะพอสมควร และแน่นอนว่าระหว่างดูก็แอบหิวครับ มันอยากจะสั่งซูชิมากินซะเดี๋ยวนั้นเลย เนื้อปลาหลายๆ ชิ้นที่เห็นนี่ก็สวยจริงอะไรจริง ยอมรับว่าหลายภาพที่เห็นนี่ยั่วน้ำลายสายซูชิอย่างผมแบบสุดๆ เลย

ภาพหนึ่งที่สารคดีทำให้เราเห็นคือ การเห็นโยงใยที่ตลาดแห่งนี้มีต่อส่วนต่างๆ ในสังคม ไม่ใช่แค่คนซื้อปลากลับไปทำอาหารเท่านั้น แต่ยังมีบริบทอื่นๆ เช่น ปลาจากตลาดแห่งนี้ถูกส่งไปให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ ได้รู้จักปลาชนิดต่างๆ และได้รู้วิธีกินปลา ฯลฯ

นอกจากนี้หนังยังสะท้อนให้เราเห็นความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในโลกของตลาดค้าปลา เช่น เมื่อก่อนเคยมีร้านขายปลากว่า 4,000 ร้าน แต่ตอนนี้เหลือไม่ถึง 600 ร้าน – ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น? เพราะคนกินปลาน้อยลง? หรือคนทำอาหารเองน้อยลง? หรือรูปแบบการดำเนินชีวิตของคนเปลี่ยนแปลงไป? สิ่งเหล่านี้สะท้อนให้เราเห็นภาพของสังคมญี่ปุ่นปัจจุบันได้ไม่น้อยเหมือนกัน

มีประโยคหนึ่งที่ตอนได้ยินก็รู้สึกสะเทือนอยู่ในใจ คือตอนที่มีคนเล่าว่า “ถ้าคุณอยากรู้ว่าปลาชนิดไหนเอาไปทำอาหารแบบไหนถึงจะอร่อยที่สุด คุณก็จะถามจากคนขายปลา… แต่ทุกวันนี้ไม่มีใครอยากรู้เคล็ดลับจากคนขายปลาอีกแล้ว”

หรือตอนที่สารคดีถ่ายให้เห็นถึงร้านขายปลาแห่งหนึ่งที่เปิดมา 130 ปี ตั้งแต่ก่อนที่ตลาดสิคิจิจะเกิดเสียอีก แต่ในวันนี้ เป็นวันที่เจ้าของร้านซึ่งเป็นรุ่นที่ 3 จะต้องปิดร้านนี้ลง เนื่องจากไม่มีคนรับช่วงต่อ… ซีนที่ว่านี้ให้ความรู้สึกโหยหาครับ โหยหาอะไรบางอย่างจากอดีต – ผมไม่อาจบอกได้ว่าผมเข้าใจความรู้สึกของเจ้าของร้านนะ แต่สารคดีสามารถทำให้ผมสัมผัสถึงความรู้สึกบางอย่าง ณ ห้วงเวลานั้นได้

ผมว่าสารคดีนี้เหมาะสำหรับคนที่อยากเรียนรู้เรื่องราวในญี่ปุ่น เหมาะสำหรับคนที่ชอบอาหารญี่ปุ่น โดยเฉพาะปลาครับ ท่านจะได้ทราบอะไรหลายอย่างที่ผมเชื่อว่าจะทำให้การทานอาหารญี่ปุ่นมื้อต่อไปของคุณมีความหมายมากขึ้น และสารคดีนี้ยังเหมาะสำหรับท่านที่อยากเห็นบริบททางสังคมที่ตลาดแห่งนี้มีต่อผู้คน ท่านจะได้หเนโยงใยที่อาจยังมีอยู่ หรืออาจสูญสลายไปตามกาลเวลา – ผมเชื่อว่าบางนาทีท่านจะนึกถึงตลาดใกล้บ้านท่าน ที่ท่านไปซื้อหาข้าวของต่างๆ มาดำเนินชีวิตน่ะครับ ตลาดเหล่านั้นก็มีโยงใยบางอย่างกับเราเหมือนกัน

สองดาวครึ่งครับ

(7/10)